پژوهشی تحت عنوان «دیپلماسی عمومی روسیه» توسط مرکز تحقیقات افکار عمومی روسیه[۱] در تاریخ ۳ دسامبر ۲۰۲۰ اجرا شد. این مرکز دولتی، قدیمی ترین مرکز نظرسنجی روسیه است که در سال ۱۹۸۷ تأسیس شده و هم اکنون دارای شعبه هایی در هفت منطقه فدرال این کشور و شبکه ای متشکل از حدود ۵۰۰۰ مصاحبه کننده می باشد. پژوهش حاضر را خانم دکتر اولگا کامنچوک[۲]، رئیس پژوهش های بین المللی این مرکز به اجرا در آورده است. منبع داده های این پژوهش توسط نظرسنجی های مشترک مرکز و اسپاتنیک[۳] تأمین شده است.
مصاحبه شوندگان: ۱۶۰۰ شهروند روسی (۲۰۱۴- ۲۰۲۰) در حدود ۵۰۰ شهر روسیه و ۱۰۰ روستا
گروه هدف: بزرگسالان بالای ۱۸ سال
میزان خطا: حدود ۰.۵ درصد
روش انجام مصاحبه: از طریق مصاحبه رسمی تلفنی
روش شناسی: ترکیبی از تکنیک های کیفی و کمی تحقیق و ابزارهای تحلیل داده های کلان
کشورهای دوست:
سوال اصلی: به نظر شما، روسیه با کدام کشورها قوی ترین و دوستانه ترین روابط را (در بازه زمانی ۲۰۰۸-۲۰۲۰) داراست؟
§ در پاسخ به این سوال، محبوب ترین کشور چین بوده است که در ۲۰۱۹ در اوج بوده و در سال ۲۰۲۰ به نحو چشمگیری افول داشته است.
§ در مقام های بعدی، بلاروس، قزاقستان، سوریه، ترکیه، فرانسه ، هند، آلمان، ونزوئلا، فنلاند، ایتالیا، قرقیزستان، ارمنستان، ازبکستان، ژاپن و در رتبه آخر، ایران قرار دارد.
§ اوج اقبال به ایران در سال ۲۰۱۴ بوده است.
کشورهای متخاصم:
سوال اصلی: به نظر شما، روسیه با کدام کشورها پر تنش ترین و غیر دوستانه ترین روابط را داراست؟
§ ایالات متحده – با اختلاف زیاد - به عنوان متخاصم ترین کشور از سوی مصاحبه شوندگان شناخته شد/
§ پس از آمریکا، اوکراین، انگلستان، آلمان، لهستان، ترکیه، فرانسه، لتونی، لیتوانی، استونی، گرجستان، کشورهای حوزه بالتیک، ژاپن و در رتبه آخر چین به عنوان غیر دوست ترین کشورها با روسیه قرار گرفتند.
§ جالب آن است که بر گرفته از روح جنگ جهانی دوم، همچنان آلمان و لتونی از درصد بالایی به لحاظ روابط غیر دوستانه در میان افراد بالای ۶۰ سال برخوردار شدند.
متحدان بالقوه:
سوال اصلی: چه کشورهایی می توانند در شرایط حمله به روسیه، به عنوان متحد این کشور در کنار روسیه قرار بگیرند؟
§ مجدداً چین در صدر فهرست این کشورها قرار گرفت.
§ حدود ۳۲ درصد مصاحبه شوندگان رده سنی ۱۸ تا ۲۴ سال، چین را متحد بالقوه دانستند، در حالی که ۹ درصد آنها به آلمان چنین جایگاهی دادند.
§ بلاروس، قزاقستان، هند، آلمان و روسیه در رتبه های بعدی متحدان بالقوه روسیه قرار گرفتند.
§ در این فهرست نامی از ایران به عنوان متحد بالقوه روسیه به میان نیامده است؛ در حالی که آمریکا، اوکراین، سوریه، ترکیه و لهستان هم در این فهرست قرار دارند.
سوال اصلی: روسیه از کدام کشورها در صورت بروز حمله حمایت خواهد کرد؟
§ در حالی که بلاروس دارای بالاترین رتبه در این زمینه است، چین و سوریه و عمده کشورهای مشترک المنافع در فهرست این کشورها قرار گرفته اند.
§ ایران در پایین ترین ردیف جدول (با ۱% آراء مصاحبه شوندگان) قرار دارد.
رویکردها نسبت به ایالات متحده:
سوال اصلی: وضعیت کنونی روابط روسیه-آمریکا را به طور کلی چگونه ارزیابی می کنید؟
§ اکثریت افراد این روابط را در سال ۲۰۱۹، تنش دار (۳۹%) و در درجه بعدی سرد (۲۹%) خوانده اند. ۱۴% روس ها، روابط با آمریکا را خصمانه دانسته اند.
قالب های رفتاری و فاصله گیری اجتماعی
رویکردها (ی مثبت) نسبت به مهاجران:
سوال اصلی: به نظر شما، ورود تبعه کدام کشورها به روسیه مطلوب تر است؟
§ بلاروس، اوکراین و آلمان بالاترین میزان مطلوبیت را در این زمینه کسب کردند.
§ ایران در این فهرست قرار ندارد.
رویکردها (ی منفی) نسبت به مهاجران:
سوال اصلی: به نظر شما، ورود تبعه کدام کشورها به روسیه نامطلوب تر است؟
§ ایران در میانه فهرست کشورها قرار دارد.
§ ایالات متحده و چین در رتبه های ۴ و ۵ جدول کشورها و پس از تاجیکستان، ازبکستان و اوکراین قرار دارند.
قدرت نرم غرب
تمایل به مهاجرت به اتحادیه اروپا و آمریکای شمالی:
سوال اصلی: کشوری را که تمایل به اقامت دائم در آن دارید نام ببرید.
§ آلمان، ایالات متحده، اسپانیا، کانادا و ایتالیا بالاترین تمایل را در میان افراد روس ایجاد کرده اند.
§ به طور کلی تنها ۱۰ درصد از روس ها تمایل به مهاجرت دائم دارند.
پتانسیل همکاری آموزشی:
کشورهایی که دارای بالاترین اولویت ها برای ادامه تحصیلات عالیه فرزندان و نوه های افراد هستند.
§ انگلستان، آلمان و ایالات متحده بالاترین اولویت از سوی صاحبه شوندگان قرار گرفتند.
§ در مجموع حدود ۳۰ درصد از روسها تمایل به ادامه تحصیل فرزندانشان در خارج از کشور دارند.
پتانسیل همکاری فرهنگی:
سوال اصلی: فیلم های کدام منطقه/کشور را ترجیح می دهید تماشا کنید؟
§ فیلم های روسی صدر جدول اولویت ها قرار گرفتند.
§ پس از آن، فیلم های ایالات متحده آمریکا، فرانسه، انگلستان و هند بالاترین تمایلات را نشان دادند.
استفاده از رسانه های جمعی:
سوال اصلی: ورودی های اصلی اطلاعات شما از کجاست؟
§ تلویزیون ملی و شبکه های تلویزیونی محلی اگر چه با شیب بسیار ملایم نزولی اما همچنان بالاترین دریافتی اخبار و اطلاعات از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۲۰ بوده اند.
§ در حالی که رسانه های چاپی با شیب فزاینده در حال کاهش محبوبیت اند، وبسایت های رسمی و تحلیلی آنلاین و همچنین شبکه های اجتماعی و بلاگ ها به طرز فزاینده ای شاهد افزایش میزان کاربران بوده اند.
§ رسانه های خارجی کمترین میزان ورود اطلاعات را برای شهروندان روسی داشته اند.
§ همچنین در نمودار دیگری بر اساس اعتماد افراد به رسانه های جمعی، رسانه های خارجی از پایین ترین درجه اعتماد شهروندان برخوردارند، این رقم طی سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۸ سقوط شدیدی داشته و از آن سال همچنان در نازل ترین جایگاه باقی مانده است.
§ تلویزیون ملی بالاترین میزان اعتماد را میان شهروندان روسی به خود جلب کرده است.
§ جوانان ۱۸ تا ۲۴ سال بیشترین و افراد ۶۰ سال به بالا کمترین اعتماد را نسبت به رسانه های خارجی ابراز داشته اند. عکس این قضیه در مورد وبسایت های تحلیلی و خبری آنلاین صادق است.
راهکارهای مرکز تحقیقات افکار عمومی روسیه
موارد زیر توصیه های کارشناسی مرکز تحقیقات افکار عمومی روسیه پس از انجام تحقیق حاضر در راستای دیپلماسی عمومی است:
Ø ایجاد یک استراتژی «پویش ارتباطات بین المللی»
Ø تنظیم «وجهه بین المللی روسیه»
Ø دستیابی به «اهداف دیپلماسی عمومی» و ارزیابی آنها
Ø تدوین طرح هایی برای «همکاری بین المللی» در سطوح دولتی، صنعتی و شرکتی
Ø تنظیم دریافت های موجود از «مشکلات و مناقشات» در روابط دوجانبه
کارهای تحقیقاتی لازم برای ارزیابی دیپلماسی عمومی روسیه
- ارزیابی سطوح آگاهی در کشور
- تجزیه و تحلیل منابع اطلاعاتی اصلی درباره کشور
- بررسی تصویر یا وجهه بین المللی کشور
- ارزیابی قرابت های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی کشور
- ارزیابی میزان جذابیت برای توریسم
- ارزیابی روابط دوجانبه با کشورها
- بررسی پویایی تغییرات در روابط دوجانبه طی سال های اخیر و ارزیابی چشم اندازهای همکاری
- بررسی دریافت های[۴] موجود از کشور و جمعیت آن
- ارزیابی رویکردها نسبت به بالاترین مقامات رسمی کشور
- ارزیابی نقطه نظرات و نگاه ها در موضوعات مناقشه برانگیز
- تعریف آسیب پذیری های اصلی در دریافت ها از کشور و روابط دو جانبه
- بررسی پتانسیل های دستیابی به اهداف دیپلماسی عمومی
نظر شما